Weegmodule verzoek voorlopige aanslag (VVA) en bedrijfsregels eerste voorlopige aanslag (EVA)

Belastingdienst

Op deze pagina vindt u informatie over de algoritmen ‘VVA’ en ‘EVA’ voor voorlopige aanslagen inkomstenbelasting/premies volksverzekeringen (hierna inkomensheffing).

Laatst gewijzigd op 3 juni 2025 om 9:48 | Publicatiestandaard 1.0

• Publicatiecategorie: Impactvolle algoritmes
• Impacttoetsen: Veld niet ingevuld.
• Status: In gebruik

Algemene informatie

Thema

Overheidsfinanciën

Begindatum

Veld niet ingevuld.

Contactgegevens

[e-mail]

Link naar publiekspagina

https://over-ons.belastingdienst.nl/onderwerpen/omgaan-met-gegevens/algoritmeregister/

Link naar bronregistratie

https://over-ons.belastingdienst.nl/onderwerpen/omgaan-met-gegevens/algoritmeregister/

Verantwoord gebruik

Doel en impact

Inkomensheffing wordt na afloop van het betreffende kalenderjaar verrekend in de definitieve aanslag. Met een voorlopige aanslag kunnen burgers gedurende het kalenderjaar maandelijks inkomensheffing betalen of terugkrijgen. Dit is een schatting van de te verwachten inkomensheffing van een lopend kalenderjaar.

Bij een VVA verzoekt de burger om een voorlopige aanslag. Of wenst een lopende voorlopige aanslag aan te passen. De Belastingdienst moet beoordelen of er overeenkomstig het verzoek een voorlopige aanslag kan worden opgelegd. De Belastingdienst gebruikt een algoritme bij het beoordelen of het verzoek geautomatiseerd of handmatig behandeld moet worden. Het algoritme gebruikt hiervoor relevante gegevens die bij de Belastingdienst bekend zijn.

Bij de EVA krijgt de burger automatisch een voorlopige aanslag, omdat er het jaar ervoor een voorlopige aanslag is opgelegd of de definitieve aanslag aanleiding geeft tot het opleggen van een voorlopige aanslag. De Belastingdienst maakt een inschatting voor welk bedrag de voorlopige aanslag moet worden vastgesteld. De Belastingdienst gebruikt een algoritme om dit bedrag zo goed mogelijk in te schatten op basis van de meest recente definitieve aanslag of voorlopige aanslag. Inkomsten en aftrekposten die eenmalige zijn of niet langer van toepassing worden niet meer meegenomen. Daarnaast wordt er rekening gehouden met wijzingen in de privéomstandigheden van de burger. Hierdoor kan het ook zijn dat de Belastingdienst geen automatische voorlopige aanslag oplegt en krijgt de burger bericht dat hij zelf opnieuw een voorlopige aanslag moet aanvragen indien gewenst.

Afwegingen

Voor burgers is van belang dat de voorlopige aanslag snel en zojuist mogelijk wordt opgelegd. Het algoritme ondersteunt dit belang en de medewerker van de Belastingdienst.

Het algoritme draagt bij aan het systematisch en nauwkeurig controleren van de verzoeken. Door het inzetten van een algoritme kunnen verzoeken efficiënter worden verwerkt, waardoor burgers een betere voorlopige aanslag krijgen. Het algoritme bepaalt de hoogte van een automatische voorlopige aanslag. Hiervoor wordt de meest recente voorlopige of definitieve aanslag gebruikt. Als het voor de Belastingdienst niet mogelijk is een goede schatting te maken, dan wordt aan de burger de keus gegeven om een nieuw verzoek in te dienen.

Het algoritme bepaalt het advies op basis van de relevante gegevens. Het alternatief is dat een medewerker bij alle voorlopige aanslagen handmatig de relevante gegevens zou moeten verzamelen en beoordelen. Dit zou het proces foutgevoeliger maken en minder efficiënt. 

Menselijke tussenkomst

Menselijke tussenkomst in de context van de Belastingdienst houdt in dat een bevoegde en deskundige medewerker een wezenlijke rol speelt in de besluitvorming.

Bij de werking van het algoritme is sprake van menselijke tussenkomst, maar er worden ook beslissingen genomen door het algoritme VVA. Het algoritme detecteert, selecteert en neemt beslissingen. Als het algoritme op basis van de selectieregels beoordeelt dat het verzoek direct geaccepteerd kan worden, volgt geautomatiseerd een voorlopige aanslag overeenkomstig de gegevens in het verzoek. Als het algoritme een verzoek uitwerpt voor een nadere beoordeling, dan kan het verzoek door een medewerker worden behandeld. Er is sprake van menselijke tussenkomst door een medewerker als de behandeling leidt tot een afwijking van het verzoek. 

Risicobeheer

De Belastingdienst neemt verschillende maatregelen om de risico's van het gebruik van het algoritme te beheersen.

• 1.   Transparantie

De Belastingdienst publiceert informatie over het algoritme in het algoritmeregister van de Belastingdienst en van de Rijksoverheid.

Daarmee hebben burgers inzicht in het gebruik en de werking van het algoritme.

• 2.   Geautomatiseerde besluitvorming

In de beschrijving van een algoritme wordt dit uitgelegd en wordt ook het aspect van menselijke tussenkomst nader toegelicht.

• 3.   Privacybescherming en rechtmatigheid

De Belastingdienst zorgt ervoor dat het gebruik van de gegevens wordt getoetst aan de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG).

In de beschrijving van het algoritme wordt ook de link gelegd met de toepasselijke wet- en regelgeving.

• 4.   Verantwoordelijkheid

Aan de hand van het beleidskader Algoritmeregister Belastingdienst zijn de verantwoordelijkheden en taken bij het gebruik van algoritmen duidelijk beschreven en geborgd.

• 5.   Monitoring en evaluatie

De werking van de algoritmen worden periodiek getoetst. Op basis daarvan kunnen selectieregels worden aangepast.

Wettelijke basis

1. Algemene wet inzake rijksbelastingen: 
2. Algemene wet bestuursrecht: 
3. Algemene verordening gegevensbescherming: 
4. Uitvoeringswet algemene verordening gegevensbescherming: 
5. Wet Rechtsherstel/ Overbruggingswet box 3
6. Wet Inkomstenbelasting 2001:
7. Wet algemene bepalingen burgerservicenummer:
8. Archiefwet 1995: 
9. Zorgverzekeringswet
10. Besluit voorkoming dubbele belasting 2001
11. International (belasting)verdragen

Links naar wettelijke basis

• Algemene wet inzake rijksbelastingen: : https://wetten.overheid.nl/BWBR0002320/
• Algemene wet bestuursrecht: : https://wetten.overheid.nl/BWBR0005537/
• Algemene verordening gegevensbescherming: : https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32016R0679
• Uitvoeringswet algemene verordening gegevensbescherming: : https://wetten.overheid.nl/BWBR0040940/
• Wet Rechtsherstel/ Overbruggingswet box 3:: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stb-2022-534.html
• Wet Inkomstenbelasting 2001:: https://wetten.overheid.nl/BWBR0011353/
• Wet algemene bepalingen burgerservicenummer:: https://wetten.overheid.nl/BWBR0022428/
• Archiefwet 1995: : Archiefwet 1995: https://wetten.overheid.nl/BWBR0007376/
• Zorgverzekeringswet: https://wetten.overheid.nl/BWBR0018450/
• Besluit voorkoming dubbele belasting 2001: https://wetten.overheid.nl/BWBR0012095/
• International (belasting)verdragen: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/circulaires/2023/03/09/verdragen-op-het-gebied-van-directe-belastingen

Toelichting op impacttoetsen

Het gebruik van de gegevens dient te worden getoetst aan de AVG.

De AVG schrijft voor dat er niet meer gegevens gebruikt mogen worden dan noodzakelijk is. Dat heet dataminimalisatie. De Belastingdienst onderzoekt regelmatig of de gebruikte gegevens nog nodig zijn en dus gebruikt mogen worden. 

Werking

Gegevens

1. Loon-, pensioen- en uitkeringsgegevens
2. Persoonsgegevens
3. Vastgoedgegevens

Links naar gegevensbronnen

• Loon-, pensioen- en uitkeringsgegevens: Werkgevers, uitkeringsinstanties en pensioenuitvoerders
• Persoonsgegevens: Persoonsgegevens Basisregistratie Personen (BRP)
• Vastgoedgegevens: Kadaster en Landelijke voorziening WOZ

Technische werking

Het algoritme VVA bestaat uit selectieregels die inhoudsdeskundigen hebben opgesteld op basis van wet- en regelgeving en fiscale expertise.

Het algoritme beoordeelt op basis van de selectieregels of het verzoek direct geaccepteerd kan worden. Als dat niet het geval is, wordt het verzoek uitgeworpen en kan handmatig worden behandeld door een medewerker. Bij het uitgeworpen verzoek vermeldt het algoritme de onderwerpen waaraan de medewerker aandacht moet besteden. Lees hierover meer onder de kop: ‘Menselijke tussenkomst’.

Het algoritme EVA bestaat uit bedrijfsregels die inhoudsdeskundigen hebben opgesteld op basis van wet- en regelgeving en fiscale expertise.

Het algoritme berekent de hoogte van een voorlopige aanslag op basis van bedrijfsregels. Als basis wordt de meest recente definitieve of voorlopige aanslag gebruikt. De bedrijfsregels vertalen de actuele wet- en regelgeving voor het betreffende jaar naar een voorlopige aanslag. Hierbij worden onder andere inkomsten en aftrekposten die eenmalig of niet langer van toepassing zijn verwijderd. Als het algoritme niet in staat is een goede inschatting te maken dan wordt de burger automatisch op de hoogte gebracht dat er een verzoek nodig is om een voorlopige aanslag te krijgen. Hierbij is geen sprake van menselijke tussenkomst.

De algoritmes zijn niet zelflerend. Dat betekent dat de algoritmes zichzelf niet ontwikkelen tijdens het gebruik ervan.