Selectiemodule Inkomensheffing (selectiemodule IH)

Belastingdienst

Op deze pagina vindt u informatie over het algoritme ‘Selectiemodule IH’ voor aangiften inkomstenbelasting/premies volksverzekeringen. Het algoritme beoordeelt of een aangifte inkomstenbelasting direct geaccepteerd kan worden of handmatig beoordeeld moet worden, op basis van mogelijke risico's in de aangifte.

Laatst gewijzigd op 1 mei 2025 om 11:02 | Publicatiestandaard 1.0

• Publicatiecategorie: Impactvolle algoritmes
• Impacttoetsen: Veld niet ingevuld.
• Status: In gebruik

Algemene informatie

Thema

Overheidsfinanciën

Begindatum

Veld niet ingevuld.

Contactgegevens

[e-mail]

Link naar publiekspagina

https://over-ons.belastingdienst.nl/onderwerpen/omgaan-met-gegevens/algoritmeregister/

Link naar bronregistratie

https://over-ons.belastingdienst.nl/onderwerpen/omgaan-met-gegevens/algoritmeregister/selectiemodule-inkomensheffing-selectiemodule-ih/

Verantwoord gebruik

Doel en impact

Jaarlijks ontvangt de Belastingdienst meer dan 12 miljoen aangiften inkomensheffing, die binnen 3 jaar definitief moeten worden vastgesteld met een aanslag. De Belastingdienst gebruikt een algoritme bij het beoordelen of een aangifte geautomatiseerd of handmatig behandeld moet worden. Het algoritme gebruikt hiervoor relevante gegevens die bij de Belastingdienst bekend zijn. De selectiemodule IH is een geautomatiseerd selectie-instrument met als doel aangiften te selecteren voor uitworp. Alle ingediende aangiften gaan door de selectiemodule IH.

De selectiemodule bevat een groot aantal selectieregels waarmee een onzekerheid of een mogelijk nalevingsrisico in de aangifte wordt gedetecteerd. Het algoritme beoordeelt op basis van de selectieregels of de aangifte direct geaccepteerd kan worden. Als dat niet het geval is, wordt de aangifte uitgeworpen en kan deze handmatig worden behandeld door een medewerker. Bij de uitgeworpen aangiften vermeldt het algoritme de onderwerpen waaraan aandacht besteed moet worden. De behandeling kan zowel leiden tot een positieve correctie als een negatieve correctie (dus zowel tot een hogere aanslag als een lagere aanslag).

In deze korte uitlegvideo wordt toegelicht hoe de Belastingdienst de aangifte controleert.

• https://over-ons.belastingdienst.nl/organisatie/uitvoerings-handhavingsstrategie/hoe-controleert-de-belastingdienst-mijn-aangifte/

Afwegingen

Voor burgers is van belang dat de aangifte snel en zorgvuldig wordt behandeld. Het algoritme ondersteunt dit belang en de medewerker van de Belastingdienst. Het algoritme draagt bij aan het systematisch en nauwkeurig controleren van aangiften. Door het inzetten van een algoritme kunnen aangiften efficiënter worden verwerkt, waardoor burgers sneller duidelijkheid krijgen. Het algoritme bepaalt het advies op basis van de relevante gegevens. Het alternatief is dat een medewerker bij alle aangiften handmatig de relevante gegevens zou moeten verzamelen en beoordelen. Dit zou het proces foutgevoeliger maken en minder efficiënt.

Menselijke tussenkomst

Menselijke tussenkomst in de context van de Belastingdienst houdt in dat een bevoegde en deskundige medewerker een wezenlijke rol speelt in de besluitvorming. Bij de werking van het algoritme is sprake van menselijke tussenkomst, maar er worden ook beslissingen genomen door het algoritme. Het algoritme detecteert, selecteert en neemt beslissingen. Als het algoritme op basis van de selectieregels beoordeelt dat de aangifte direct geaccepteerd kan worden, volgt geautomatiseerd een aanslag overeenkomstig de gegevens in de aangifte. Als het algoritme een aangifte uitwerpt voor een nadere beoordeling, dan kan de aangifte door een medewerker worden behandeld. Er is sprake van menselijke tussenkomst door een medewerker als de behandeling leidt tot een afwijking van de aangifte.

Risicobeheer

De Algemene wet bestuursrecht (Awb) vereist dat het handelen van de overheid transparant en rechtmatig is. De Belastingdienst neemt bij de toepassing en ontwikkeling van algoritmen de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in acht. In het algoritme worden gegevens gebruikt die zijn verzameld in het kader van verschillende belastingwetten. Zoals de AVG voorschrijft worden er niet meer gegevens gebruikt dan noodzakelijk is.

Voorziene risico’s zijn onder andere dat een aangifte onterecht automatisch verwerkt wordt of onterecht wordt uitgeworpen. Deze risico’s worden gemitigeerd door het jaarlijks actualiseren van de selectieregels, monitoring van de werking van het algoritme, en door training van medewerkers die uitgeworpen aangiften beoordelen. Ook worden maatregelen genomen om te waarborgen dat alleen noodzakelijke gegevens worden verwerkt, in lijn met de AVG.

Wettelijke basis

1. Algemene wet inzake rijksbelastingen:
2. Algemene wet bestuursrecht:
3. Algemene verordening gegevensbescherming:
4. Uitvoeringswet algemene verordening gegevensbescherming:
5. Wet Rechtsherstel / Overbruggingswet box 3:
6. Wet Inkomstenbelasting 2001:
7. Wet algemene bepalingen burgerservicenummer:
8. Archiefwet 1995: 
9. Zorgverzekeringswet:
10. Besluit voorkoming dubbele belasting 2001:
11. Internationale (belasting)verdragen:

Links naar wettelijke basis

• Algemene wet inzake rijksbelastingen: : https://wetten.overheid.nl/BWBR0002320/
• Algemene wet bestuursrecht:: https://wetten.overheid.nl/BWBR0005537/
• Algemene verordening gegevensbescherming:: https://eur-lex.europa.eu/legalcontent/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32016R0679
• Uitvoeringswet algemene verordening gegevensbescherming: : https://wetten.overheid.nl/BWBR0040940/
• Wet Rechtsherstel / Overbruggingswet box 3:: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stb-2022-534.html
• Wet Inkomstenbelasting 2001: : https://wetten.overheid.nl/BWBR0011353/
• Wet algemene bepalingen burgerservicenummer: : https://wetten.overheid.nl/BWBR0022428/
• Archiefwet 1995: : https://wetten.overheid.nl/BWBR0007376/
• Zorgverzekeringswet: https://wetten.overheid.nl/BWBR0018450/
• Besluit voorkoming dubbele belasting 2001:: https://wetten.overheid.nl/BWBR0012095/
• Internationale (belasting)verdragen: : https://www.rijksoverheid.nl/documenten/circulaires/2023/03/09/verdragenop-het-gebied-van-directe-belastingen

Toelichting op impacttoetsen

Het gebruik van de gegevens dient te worden getoetst aan de AVG. De AVG schrijft voor dat er niet meer gegevens gebruikt mogen worden dan noodzakelijk is. Dat heet dataminimalisatie. De Belastingdienst onderzoekt regelmatig of de gebruikte gegevens nog nodig zijn en dus gebruikt mogen worden.

Gebruik bijzondere persoonsgegevens

In het algoritme worden bijzondere persoonsgegevens verwerkt. De wettelijke grondslag voor de verwerking van bijzondere persoonsgegevens is de Wet Inkomstenbelasting 2001 (Wet IB 2001). De ruimte voor deze grondslag komt voort uit artikel 9 lid 2 sub g AVG. Bijzondere persoonsgegevens worden gebruikt en zijn noodzakelijk voor het uitvoeren van het toezicht op de volgende regelingen:

• Uitgaven voor specifieke zorgkosten (afdeling 6.5 Wet IB 2001). Er zijn voorwaarden verbonden aan het recht op aftrek van specifieke zorgkosten. Om deze voorwaarden te toetsen worden bijzondere persoonsgegevens uitgevraagd. Het gaat voornamelijk om de bedragen die men opvoert om gebruik te maken van de aftrek.
• Weekenduitgaven voor gehandicapten (afdeling 6.6 Wet IB 2001). Er zijn voorwaarden verbonden aan het recht op aftrek van de kosten voor kortdurende verzorging van een ernstige gehandicapte. Om deze voorwaarden te toetsen worden bijzondere persoonsgegevens uitgevraagd.
• Aftrekbare giften (afdeling 6.9 Wet IB 2001). Om de voorwaarden te toetsen voor het recht op giftenaftrek wordt gevraagd naar de instelling waaraan de gift wordt gedaan. Dit is noodzakelijk om te bepalen of de instelling een ANBI-status heeft. Aan de hand van de instelling kunnen bijzondere persoonsgegevens worden afgeleid.
• Jonggehandicaptenkorting (Wajong-korting) (afdeling 8.1 Wet IB 2001). Een voorwaarde voor de jonggehandicaptenkorting is dat men recht heeft op een Wajonguitkering. Aan de hand van het recht op de Wajong-uitkering kunnen bijzondere persoonsgegevens worden afgeleid.

Werking

Gegevens

1. A-1 verklaringen
2. Aangiftegegevens Dividendbelasting
3. Aangiftegegevens Inkomensheffing
4. Aangiftegegevens Vennootschapsbelasting
5. Bedrijfsgegevens 
6. Bankgegevens
7. Energie en Milieu Investeringsaftrek gegevens
8. Loon-, pensioen- en uitkeringsgegevens
9. Uitbetaald werk derden
10. Persoonsgegevens
11. Transacties en inkomsten uit verhuur, verkoop of leveren van persoonlijke diensten
12. Vastgoedgegevens
13. Inkomensverzekeringsgegevens

Links naar gegevensbronnen

• A-1 verklaringen : Sociale Verzekeringsbank (SVB)
• Aangiftegegevens Dividendbelasting: Belastingdienst
• Aangiftegegevens Inkomensheffing : Belastingdienst
• Aangiftegegevens Vennootschapsbelasting : Belastingdienst
• Bedrijfsgegevens : Kamer van Koophandel (KvK)
• Bankgegevens : Banken en verzekeraars
• Energie en Milieu Investeringsaftrek gegevens : Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO)
• Loon-, pensioen- en uitkeringsgegevens : Werkgevers, uitkeringsinstanties en pensioenuitvoerders
• Uitbetaald werk derden : Opdrachtgever of uitbetaler
• Persoonsgegevens : Basisregistratie Personen (BRP)
• Transacties en inkomsten uit verhuur, verkoop of leveren van persoonlijke diensten : Online platformen
• Vastgoedgegevens : Kadaster en Landelijke voorziening WOZ
• Inkomensverzekeringsgegevens : Verzekeraars

Technische werking

Het algoritme bestaat uit vaste selectieregels, opgesteld door inhoudsdeskundigen op basis van wet- en regelgeving en fiscale expertise. Elke aangifte wordt gecontroleerd op signalen van mogelijke fouten of nalevingsrisico’s. Als daar aanwijzingen voor zijn, wordt de aangifte uitgeworpen voor handmatige beoordeling door een medewerker. Wordt er geen bijzonderheid gevonden, dan wordt de aangifte automatisch geaccepteerd. Het algoritme vermeldt bij uitworp de onderwerpen waaraan een medewerker aandacht moet besteden. Het algoritme is niet zelflerend: het past zichzelf niet aan op basis van eerdere uitkomsten. De regels worden jaarlijks beoordeeld en waar nodig bijgesteld.

Leverancier

Het algoritme is door medewerkers van de Belastingdienst ontwikkeld en wordt ook intern onderhouden.