Ramingsmodellen voor fiscaal beleid

Ministerie van Financiën

Fiscale ramingsmodellen worden gebruikt om te bekijken wat het effect is van nieuw (voorgenomen) fiscaal beleid. Ze laten zien wat de gevolgen zijn van nieuw beleid voor mensen en wat het de overheid kost of oplevert. Er zijn modellen voor verschillende belastingen, zoals inkomstenbelasting, btw en accijnzen. De uitkomsten worden alleen gebruikt voor beleidsvorming.

Laatst gewijzigd op 23 oktober 2025 om 8:00 | Publicatiestandaard 1.0

• Publicatiecategorie: Overige algoritmes
• Impacttoetsen: DPIA
• Status: In gebruik

Algemene informatie

Thema

Organisatie en bedrijfsvoering

Begindatum

2000-1

Contactgegevens

[e-mail]

Verantwoord gebruik

Doel en impact

Een van de taken van het ministerie betreft kwantitatieve studies van het fiscale beleid. Dit wordt gedaan aan de hand van (rekenkundige) modellen met betrekking tot het (toekomstige) belastingstelsel. 

Afwegingen

De modellen zijn noodzakelijk om toekomstig fiscaal beleid te beoordelen. De uitkomsten van de modellen zijn relevant voor beleidsvorming, en worden gebruikt bij beleidsmatige afwegingen met betrekking tot nieuwe fiscale wetgeving. De nieuwe fiscale wetgeving wordt voorgelegd aan de Tweede Kamer.

Menselijke tussenkomst

De modellen worden ontwikkeld op basis van de relevante fiscale wetgeving. Met betrekking tot nieuw beleid worden bij ramingen meestal aannamen gedaan. Bij het maken van deze aannamen is menselijke tussenkomst aanwezig. Deze ramingen en aannamen worden beoordeeld door het CPB. De aannamen worden daarnaast verantwoord in een ramingstoelichting dat bij het wetsvoorstel naar de Tweede Kamer verzonden wordt. Aan de hand van de modellen worden nooit beslissingen genomen over individuele mensen.

De ontwikkelde modellen maken geen gebruik van geautomatiseerde besluitvorming. De resultaten van de modellen worden voorgelegd aan beleidsmedewerkers en aan de politiek.

Risicobeheer

Bij de ramingen wordt een ramingsmemo geschreven. Deze worden beoordeeld door collega’s en het CPB. Daarna wordt een ramingstoelichting gemaakt. Deze bevat een verkorte beschrijving van het model en wordt openbaar gemaakt.

Wettelijke basis

De analyses worden opgesteld in het kader van de taak van het ministerie: het adviseren over het te voeren fiscaal beleid en het voorbereiden van de belastingwetgeving. 

Links naar wettelijke basis

• Comptabiliteitswet 2016: https://wetten.overheid.nl/BWBR0039429/2023-09-26
• Grondwet artikel 42, 43, 68, 69: https://wetten.overheid.nl/BWBR0001840/2023-02-22

Link naar verwerkingsregister

https://www.avgregisterrijksoverheid.nl/verwerkingen/beleidsevaluatie-en-beleidstoetsing- https://www.avgregisterrijksoverheid.nl/verwerkingen/mimosi https://www.avgregisterrijksoverheid.nl/verwerkingen/gebruik-gegevens-motorrijtuigen

Toelichting op impacttoetsen

Daar waar het om persoonsgegevens gaat, worden pre-scan DPIA’s of DPIA’s uitgevoerd. Voor de huidige verwerkingen zijn deze aanwezig. 

Impacttoetsen

Data Protection Impact Assessment (DPIA)

Werking

Gegevens

De gegevens zijn in het algemeen individuele gegevens van belastingplichtigen. Dit geldt bijvoorbeeld bij de inkomsten- en loonbelasting, maar ook bij de vennootschapsbelasting en de erf- en schenkbelasting. Bij de autobelastingen gaat het om gegevens met de technische specificaties van auto’s.

In sommige gevallen worden ook geaggregeerde gegevens van bijvoorbeeld het CBS gebruikt voor analyses. Bij de omzetbelasting worden bijvoorbeeld omzetgegevens van het CBS van sectoren gebruikt, terwijl bij de energiebelasting het gaat om energieverbruiksgegevens van het CBS naar grootte van het energieverbruik.

Technische werking

Aan de hand van de beschikbare gegevens wordt met behulp van een model geanalyseerd hoeveel een maatregel kost of opbrengt en welke groepen gevolgen zal ervaren van een aanpassing in de belastingwetgeving. Bij sommige belastingen gaat dit op individuele basis. Een model bevat dan een doorrekening van de te betalen belasting aan de hand van de op dat moment geldende wetgeving. Deze modellen zijn dan ook in de basis een beschrijving van de fiscale wetgeving. Daarnaast wordt in het model de te betalen belasting berekend op basis van het beleidsvoorstel. De modellen beschrijven wat het verschil is tussen de huidige situatie en de toekomstige situatie. Ze verwerken de voorgestelde veranderingen in het model en analyseren wat de opbrengst is. Ook wordt gekeken welke groepen mensen of bedrijven hierdoor meer of minder belasting betalen.

 In sommige gevallen wordt ook een model gebruikt dat zich alleen richt op de grondslag die relevant is voor de maatregel. Dan wordt gekeken welk tarief van toepassing is om zo tot een budgettair effect te komen. Dit geldt sowieso voor modellen waar niet op individuele basis doorgerekend wordt.

Daarbij worden ook aannamen gedaan over gedragseffecten. Dit gebeurt altijd voor de totale groep als geheel. Op basis van deze analyses worden aantallen, gemiddelde bedragen en de totale opbrengst of het verlies van de wetswijziging berekend.