Preventie & Handhaving: risico gericht onderzoek

Sociale Verzekeringsbank

De SVB doet onderzoeken gericht op risico’s. Hierbij worden met behulp van algoritmes risicoprofielen gemaakt. Als een burger in een risicoprofiel valt, kan deze worden geselecteerd voor een controle door een medewerker van de afdeling Preventie & Handhaving.

Laatst gewijzigd op 29 oktober 2024 om 8:06 | Publicatiestandaard 1.0

• Publicatiecategorie: Impactvolle algoritmes
• Impacttoetsen: DPIA
• Status: In gebruik

Algemene informatie

Thema

Sociale zekerheid

Begindatum

2017

Contactgegevens

[e-mail]

Verantwoord gebruik

Doel en impact

Handhaving omvat alle maatregelen en activiteiten die de SVB neemt om fouten en misbruik door burgers en anderen te voorkomen. Als dat niet lukt, proberen we deze fouten te ontdekken, te corrigeren en zo nodig te beboeten. Preventie en maatwerk staan hierbij voorop. Risicogericht onderzoek helpt door risico’s op onrechtmatigheid te signaleren, te onderzoeken en te analyseren. Het doel is om deze risico’s te verminderen. Door data-analyse wordt het onderzoek gerichter. Risicogericht onderzoek is een belangrijk hulpmiddel om te bepalen in welke situaties er onrechtmatigheid kan zijn. Als een burger in een risicoprofiel valt, is de kans groter dat hij of zij wordt geselecteerd voor verder onderzoek.

Afwegingen

Het gaat om een impactvol algoritme dat risico’s in kaart brengt met risicoprofielen en maatregelen adviseert om deze risico’s te verminderen. In de wet staat welke gegevens we mogen gebruiken. Voor het programma is een procesbeschrijving gemaakt en er komt nog een DPIA. Elk risicoprofiel wordt voor gebruik gecontroleerd door juristen. Er is ook een ethische toets die voor elk risicoprofiel apart wordt ingevuld.

Menselijke tussenkomst

Als de uitkomsten van het algoritme betrekking hebben op een kleine groep burgers, wordt binnen die groep een willekeurige steekproef gedaan. De geselecteerde dossiers worden door SVB-medewerkers verder onderzocht. De medewerker bepaalt per onderzoek welke middelen passend zijn om te gebruiken. Met de onderzoeken wordt gekeken of de feitelijke situatie overeenkomt met de gegevens die bij de SVB bekend zijn.

Risicobeheer

Wij toetsen onze risicoprofielen op verschillende manieren. Zo wordt onder andere gebruik gemaakt van de mensenrechtelijke toetsingskader van het College Rechten van de Mens om te controleren of het signaal waarop het profiel is gebaseerd discriminerende elementen bevat. Daarnaast wordt er per risicoprofiel een juridische toets en een ethische toets afgelegd alvorens het gebruik. De burgers die onder het risicoprofiel vallen worden op aselecte wijze geselecteerd voor nader onderzoek door toezichthouders. Aan de hand van de uitkomsten van het onderzoek wordt door het service team een beslissing genomen met betrekking tot de gevolgen voor de uitkering.  

Wettelijke basis

Handhavingstaken binnen de Algemene Ouderdoms Wet (AOW), Algemene Kinderbijslag Wet (AKW), Algemene nabestaanden wet (Anw), de Wet Algemene Inkomensvoorziening Ouderen (AIO). Artikel 34 Wet SUWI. Artikel 6 lid 1 sub e AVG.

Impacttoetsen

Data Protection Impact Assessment (DPIA)

Werking

Gegevens

Risicoprofielen zijn bijna altijd gebaseerd op gedragingen van mensen, zoals verhuizingen, en niet gebaseerd op persoonskenmerken. Er wordt geen gebruik gemaakt van (direct) discriminerende selectiecriteria, zoals ras of etnische afkomst, nationaliteit, politieke opvattingen, geslacht, seksuele voorkeur, religieuze of levensbeschouwelijke overtuigingen, strafrechtelijke gegevens en medische kenmerken. De enige uitzondering hierop is leeftijd, omdat hier in sommige gevallen een objectieve rechtvaardiging voor is. Leeftijd wordt dan ook niet in alle signalen gebruikt, maar er wordt per signaal gekeken of er een objectieve rechtvaardiging aanwezig is. Het risicoprofiel wordt voor gebruik altijd getoetst door een jurist. Selectiecriteria die (direct) discriminerend zijn, kunnen wel worden gebruikt voor een bias toetsing. De selectiecriteria zijn niet voor elk signaal hetzelfde en kunnen uiteenlopend zijn. Enkele voorbeelden van selectiecriteria zijn:

• Wet(ten)

• Soort recht

• Aantal ingeschreven personen op een adres

• Ingeschreven bij derde(n)

• Wel/niet aanwezig van een ouder-kind relatie op een adres

• Het hebben van een correspondentieadres of briefadres

• Gehuwd/ongehuwd zijn

• Een partner in het buitenland hebben

• Wel/geen inkomen hebben

• Geen personen die een eigen bijdrage betalen in verband met het ontvangen van zorg vanuit de Wet langdurige zorg (WLZ). Zij verblijven in een zorginstelling.

• Geen personen die in een verpleeghuis verblijven. Van deze personen is met zekerheid te zeggen waar zij verblijven.

• Persoon is de afgelopen x niet onderzocht door P&H om te voorkomen dat iemand buiten proportioneel vaak wordt geselecteerd voor onderzoek.

Technische werking

Beslisboom (regelgebaseerd).