Screeningsinstrument Psychische Stoornissen (SPSy)

Raad voor de Kinderbescherming

De SPSy is een vragenlijst die helpt om een beeld te krijgen van mogelijke psychische problemen bij jongeren. Het wordt in combinatie met de SDQ afgenomen. De Raad voor de Kinderbescherming gebruikt de SPSy als vast onderdeel tijdens onderzoeken in jeugdstrafzaken om de situatie van een jongere beter in kaart te brengen.

Laatst gewijzigd op 1 december 2025 om 12:59 | Publicatiestandaard 1.0

• Publicatiecategorie: Impactvolle algoritmes
• Impacttoetsen: Veld niet ingevuld.
• Status: In gebruik

Algemene informatie

Thema

Recht

Begindatum

2013

Contactgegevens

[e-mail]

Verantwoord gebruik

Doel en impact

Doel: De SPSy wordt door de RvdK ingezet als hulpmiddel binnen om op een gestructureerde wijze informatie te verzamelen over mogelijke psychische problemen (bijv: eetproblematiek, middelengebruik, zelfdestructief gedrag) en sterke kanten (prosociaal gedrag). Het helpt de raadsonderzoeker om een vollediger beeld te vormen en specifieke aandachtspunten te identificeren die mogelijk nader onderzoek of specialistische expertise vereisen.

Impact: Jongeren en hun ouders kunnen gevraagd worden de vragenlijst in te vullen. De uitkomsten worden meegenomen in de analyse van de situatie van de jongere en kunnen bijdragen aan het advies dat de RvdK geeft. De SPSy leidt niet tot automatische beslissingen of diagnoses, maar ondersteunt de professionele oordeelsvorming.

Afwegingen

De RvdK gebruikt de SPSy voor een bredere screening, met name bij adolescenten met vermoedens van complexere of specifiekere problematiek. De SPSy wordt in combinatie met de SDQ gebruikt. Deze instrumenten bieden waardevolle informatie, mits de uitkomsten zorgvuldig worden geïnterpreteerd door gekwalificeerde professionals van de RvdK (bijv. Raadsonderzoekers, gedragsdeskundigen) die zich bewust zijn van de aard van het instrument (screening, geen diagnose).

Menselijke tussenkomst

De uitkomsten (scores) van de SPSy worden altijd geïnterpreteerd door een daartoe gekwalificeerde professional van de RvdK (bijv. raadsonderzoeker, gedragsdeskundige). De scores worden niet als een opzichzelfstaand gegeven beschouwd, maar als informatie die in de context van alle andere verzamelde informatie wordt gewogen. De professional beoordeelt de relevantie en betekenis van de scores en bespreekt deze waar passend met de betrokkenen. Er is geen sprake van geautomatiseerde besluitvorming op basis van de SPSy-scores, menselijke analyse en professioneel oordeel zijn altijd leidend.

Risicobeheer

De RvdK onderkent de risico's verbonden aan het gebruik van screeningsinstrumenten, zeker bij de gevoelige thema's die de SPSy aanraakt (bijv: psychotische kenmerken). Om deze risico's te beheersen, wordt de SPSy ingezet door getrainde professionals die weten hoe te handelen bij alarmerende signalen. De uitkomsten worden altijd in een bredere context geplaatst.

Wettelijke basis

De grondslag voor het gebruik van de SPsy door de RvdK ligt in zijn wettelijke taken. De taken die gelden bij het gebruik van de SPsy liggen vast in het Wetboek van strafrecht (Sr) en in het Wetboek van Strafvordering (Sv). De adviestaak bij een gedragsbeïnvloedende maatregel staat beschreven in artikel 77w, lid 2 Sr, de adviestaak bij inverzekeringstelling en vroeghulp staat beschreven in artikel 490 Sv en de adviestaak in strafzaken van jeugdigen staat beschreven in de artikelen 494/494a/498 Sv. Hieronder staan hyperlinks naar de wetsartikelen in de bovengenoemde volgorde.

Links naar wettelijke basis

• Artikel 77w Wetboek van Strafrecht: https://wetten.overheid.nl/jci1.3:c:BWBR0001854&boek=Eerste&titeldeel=VIII_A&artikel=77w&z=2023-10-01&g=2023-10-01
• Artikel 490 Wetboek van Strafvordering: https://wetten.overheid.nl/jci1.3:c:BWBR0001903&boek=Vierde&titeldeel=II&afdeling=Tweede&artikel=490&z=2023-10-01&g=2023-10-01
• Artikelen 494/494a/498 Wetboek van Strafvordering: https://wetten.overheid.nl/jci1.3:c:BWBR0001903&boek=Vierde&titeldeel=II&afdeling=Tweede&artikel=494&z=2023-10-01&g=2023-10-01

Toelichting op impacttoetsen

Een DPIA is niet nodig omdat we geen persoonsgegevens verwerken. Er is geen risico voor betrokkenen. Mocht er wel persoonsgegevens worden verwerkt en de raadsonderzoeker actief beoordeelt dan kan het risico voor betrokkenen laag zijn, waardoor een DPIA niet verplicht is.

Werking

Gegevens

De SPSy is gebaseerd op de antwoorden van een jongere en diens ouders op vragen over gedrag, gevoelens, sociale interacties en specifieke thema's zoals eetgedrag, middelengebruik, zelfdestructief gedrag en psychotische belevingen. De antwoorden reflecteren de perceptie over een bepaalde periode (vaak afgelopen 6 maanden). Antwoorden worden gegeven op een driepuntsschaal ('niet waar', 'een beetje waar', 'zeker waar'). De uitkomst van de vragenlijst wordt in het rapport verwerkt.

Technische werking

De SPSy wordt samen met de SDQ afgenomen. Elk vraag wordt beantwoord met “niet waar”, “beetje waar” of “zeker waar”. De vijf schalen van de SPSy zijn eetstoornissen, alcoholproblemen, drugsmisbruik, psychotische kenmerken en zelfdestructief gedrag. Elk schaal krijgt na het beantwoorden van de vragen een conclusie waarin staat “Geen/nauwelijks signalen”, “Enige signalen”, “Veel signalen”. Het is de bedoeling dat de SPSy wordt ingevuld door een jongere zelf (versie jongere) en daarnaast door één van de ouders (versie ouders).

De conclusies die uit de schalen komen helpen bij het in beeld krijgen van de sterke kanten en mogelijke psychosociale problemen bij kinderen en jongeren. Het instrument is niet zelflerend.

Leverancier

Ontwikkelaar: Prof. Robert Goodman