SCIL (Screener voor intelligentie en licht verstandelijke beperking)

Stichting Leger des Heils Jeugdbescherming & Reclassering

De SCIL is een test om een vermoeden van licht verstandelijke beperking (LVB) vast te stellen. De uitslag wordt berekend met behulp van een algoritme. De SCIL helpt reclasseringswerkers om snel te zien of de communicatie en bejegening aangepast dient te worden voor een persoon bij wie een (vermoeden van een) LVB bestaat. Voorbeelden: extra begeleiding bij een werkstraf of aangepaste hulpverlening.

Laatst gewijzigd op 15 december 2025 om 12:20 | Publicatiestandaard 1.0

• Publicatiecategorie: Impactvolle algoritmes
• Impacttoetsen: Veld niet ingevuld.
• Status: In gebruik

Algemene informatie

Thema

Recht

Begindatum

2021-07

Contactgegevens

[e-mail]

Link naar bronregistratie

https://doi.org/10.1111/jar.12310

Verantwoord gebruik

Doel en impact

De SCIL helpt de reclassering om inzichtelijk te maken of er mogelijk sprake is van een licht verstandelijke beperking bij personen die in aanraking komen met de reclassering. Dit is belangrijk om aan te kunnen sluiten bij dat wat de persoon nodig heeft. Aanpassingen kunnen gedaan worden in onder andere de manier van omgaan met de persoon, taalgebruik en de behoefte aan (extra) ondersteuning tijdens het doorlopen van het traject bij de reclassering. Dit is belangrijk in elke fase van het reclasseringstraject. In de eerste plaats om de persoon goed uit te kunnen leggen wat de reclassering doet en kan betekenen voor de persoon. Maar ook bij het uitbrengen van advies is het belangrijk te weten of er mogelijk sprake is van een licht verstandelijke beperking. In dit advies beschrijft de reclasseringswerker welke factoren samenhangen met het delinquente gedrag en schat hij het risico op recidive in. In het advies staat of, en zo ja welke, interventies de reclassering nodig acht om het recidiverisico te beïnvloeden, te beheersen, en bij te dragen aan het  resocialiseren van de cliënt. De mogelijke aanwezigheid van een licht verstandelijke beperking weegt hierin mee en de kennis hierover draagt bij aan het schrijven van een haalbaar en uitvoerbaar advies waarin rekening gehouden wordt met de mogelijkheden van de cliënt en indien nodig verdiepende diagnostiek aangevraagd kan worden. Ook tijdens de toezichtsfase is het belangrijk te weten of er een vermoeden van een licht verstandelijke beperking is om in het contact met de persoon begrijpbare communicatie te gebruiken en om  passende ondersteuning in te kunnen zetten gedurende het toezichtstraject.

De reclasseringsorganisaties in Nederland maken op eenduidige wijze gebruik van de SCIL. Het gaat daarbij om de instellingen van Stichting Verslavingsreclassering GGZ, Reclassering Nederland en Stichting Leger des Heils  Jeugdbescherming & Reclassering.

Afwegingen

Uit onderzoek blijkt dat er in Nederland veel mensen zijn met een licht verstandelijke beperking waarbij niet bekend is dat ze dit hebben. Omdat je het niet direct aan ze kunt zien (zelfs getrainde hulpverleners niet) en omdat ze het zelf soms ook niet weten, wordt er vaak te weinig rekening met hen gehouden. Als deze personen in aanraking komen met justitie en de reclassering, kunnen er misverstanden ontstaan met vervelende gevolgen voor de personen zelf. Zo kan het bijvoorbeeld lijken alsof iemand niet mee wil werken en afspraken niet nakomt. Dit kan echter ook komen doordat iemand meer hulp nodig heeft bij het helpen onthouden van de afspraak of doordat iemand je niet goed begrijpt (bijvoorbeeld omdat er veel vakterminologie of moeilijke woorden gebruikt worden). Dit soort misverstanden willen we voorkomen omdat het ervoor kan zorgen dat een traject bij de Reclassering niet lukt, doordat een aanpak niet goed aansluit bij personen of communicatie niet op een heldere manier plaatsvindt. Door de SCIL te gebruiken, kan de reclassering zorgen voor passende ondersteuning en een uitvoerbaar advies.

Menselijke tussenkomst

De SCIL wordt altijd afgenomen door een reclasseringswerker die een training gevolgd heeft (de E-module SCIL). Dit kan op papier of digitaal. In de werkomgeving van de reclassering wordt na afname geregistreerd of er wel of geen vermoeden is van een LVB.

De regel is dat de SCIL bij elke cliënt uitgevoerd wordt, tenzij er sprake is van één of meerdere van de volgende uitsluitingscriteria:

·   Er is een diagnose wel/geen LVB.

·   Er is een recent afgenomen SCIL.

·   Er is verdere diagnostiek gepland en screening heeft geen meerwaarde.

·   De cliënt heeft een hoge opleiding (havo/vwo, hbo/universiteit) afgerond, en er is geen reden om te twijfelen aan het huidige niveau van functioneren

·   De afname is niet mogelijk doordat de cliënt de Nederlandse taal onvoldoende beheerst.

·   Dyslexie is geen uitsluitingscriterium. Voor dyslexie gelden aparte instructies bij het uitvoeren van de SCIL.

·   Situationele omstandigheden van de cliënt (zoals onder invloed zijn of acute psychiatrische problematiek)

Het resultaat wordt gedeeld met de cliënt en er zal gevraagd worden of het herkend wordt door de cliënt. Bij een vermoeden van LVB zal dit meegewogen worden in het advies en zal de begeleiding en communicatie hierop aangepast worden. Indien nodig, wordt aanvullende diagnostiek aangevraagd.

Risicobeheer

Welke risico’s zijn er?

Privacy schending: De kans dat de uitslag van de SCIL in strijd met de geheimhoudingsplicht en/of AVG aan derden wordt verstrekt.

Foutieve inschatting: De SCIL geeft zicht op een vermoeden van LVB, geen diagnose. Het risico is aanwezig dat de uitkomst van de SCIL onjuist wordt geïnterpreteerd.

Taalproblemen: De test is niet geschikt voor mensen die onvoldoende Nederlands spreken. Dit kan tot verkeerde interpretaties leiden

Stigma: Mensen kunnen zich onterecht gelabeld voelen.

Hoe worden risico’s beperkt?

Reclasseringswerkers volgen de E-module SCIL waarbij zij leren hoe de SCIL te gebruiken en krijgen instructies bij het introduceren, afnemen en terugkoppelen van de uitslag van de SCIL.

Gegevens over de SCIL-score mogen alleen worden opgeslagen en gedeeld volgens de geldende wet- en regelgeving AVG.

De SCIL wordt niet afgenomen bij mensen die de Nederlandse taal niet voldoende machtig zijn.

De reclassering gebruikt de SCIL om passend te adviseren, de communicatie en bejegening aan te passen en de juiste interventies in te zetten. Het wordt dus niet gebruikt als diagnose.

Wettelijke basis

De wettelijke grondslag moet gevonden worden in de wettelijke regelingen voor de uitvoering van de reclasseringstaken advies en toezicht.

De wettelijke reclasseringstaken staan vermeld in artikel 8 Reclasseringsregeling 1995 in combinatie met diverse wettelijke bepalingen op het gebied van het strafrecht. De reclassering mag gezondheidsgegevens van cliënten (verdachten en veroordeelden) verwerken op basis van artikel 30 lid 2 sub b UAVG

Advies:

De grondslag voor de verwerking van de persoonsgegevens van cliënten (verdachten en veroordeelden) ten behoeve van de adviestaak is gelegen in een wettelijke verplichting (artikel 6 lid 1 sub c AVG) en/of de vervulling van een publiekrechtelijke taak (artikel 6 lid 1 sub e AVG) in samenhang met onder andere de volgende artikelen

Reclasseringsregeling 1995: artikelen 8 lid 1 sub a, 9 en 10;

Wetboek van Strafvordering: artikelen 63 lid 6, 147, 177 lid 2, 310, 6:2:12 lid 2, 6:6:23a lid 3, 6:6:23c lid 3;

Wetboek van Strafrecht: artikelen 38m lid 4, 38z lid 2; 

Wet overdracht tenuitvoerlegging strafvonnissen: artikel 19 lid 1;

Penitentiaire Beginselenwet: artikel 18a

Penitentiaire Maatregel, artikel 7 lid 2

Besluit forensische zorg: artikel 6.2a lid 2 sub d (advies vormgeving toezicht in het kader van artikel 43 lid 4 Pbw)

Toezicht:

De grondslag voor de verwerking van de persoonsgegevens van cliënten (verdachten en veroordeelden) voor het houden van toezicht en begeleiding door de reclassering is gelegen in een wettelijke verplichting (artikel 6 lid 1 sub c AVG) en/of de vervulling van een publiekrechtelijke taak (artikel 6 lid 1 sub e AVG) in samenhang met

Reclasseringsregeling 1995: artikelen 8 lid 1 sub b, 11 en 12;

Wetboek van Strafrecht: artikelen 14c lid 3 onder b jo lid 6, 38 lid 2, 77z lid 3 sub b, 77aa lid 3;

Wetboek van Strafvordering: artikelen 80, 167 lid 2, 6:2:11 lid 2 sub b, 6:3:12 lid 3, 6:3:14, 6:6:10, 6:6:19 en 6:6:23b Wetboek van Strafvordering;

Gratiewet: artikel 15 lid 1;

Penitentiaire Beginselenwet: artikelen 4 en 43 lid 4;

Penitentiaire maatregel: artikelen 8 en 9;

Beginselenwet verpleging ter beschikking gestelden: artikel 51 lid 2;

Reglement verpleging ter beschikking gestelden: artikelen 59 tot en met 61, 68 tot en met 70;

Besluit forensische zorg: artikel 2.7;

Besluit tenuitvoerlegging strafrechtelijke beslissingen: artikelen 3:1 tot en met 3:5.

Hieronder staat een verwijzing opgenomen naar een aantal van de belangrijkste wetsartikelen:

Links naar wettelijke basis

• Reclasseringsregeling 1995: https://wetten.overheid.nl/BWBR0007120/2019-06-26#Hoofdstuk3
• Art. 147 WvSv: https://wetten.overheid.nl/BWBR0001903/2025-07-01#BoekTweede
• Artikel 6:2:12 WvSv: https://wetten.overheid.nl/jci1.3:c:BWBR0001903&boek=6&hoofdstuk=2&titeldeel=Tweede&artikel=6:2:12&z=2025-07-01&g=2025-07-01
• Artikel 14c WvSr: https://wetten.overheid.nl/jci1.3:c:BWBR0001854&boek=Eerste&titeldeel=II&artikel=14c&z=2025-07-01&g=2025-07-01

Toelichting op impacttoetsen

DPIA (Data Protection Impact Assessment ) wordt uitgevoerd.

Werking

Gegevens

De test maakt gebruik van antwoorden op 14 vragen over: Opleiding en hulpverleningsgeschiedenis, Contact met familie en sociale ondersteuning, Rekenvaardigheid en taalbegrip.

Links naar gegevensbronnen

Handleiding SCIL: : https://hogrefe.com/nl/shop/media/downloads/sample-reports/5702901_InkijkexemplaarHandleiding_Samplepages.pdf

Technische werking

De vragenlijst kan zowel op papier als digitaal afgenomen worden. Indien digitaal, dan wordt elke vragenlijst ingevuld op een zelfscorend formulier. Het afnemen van de vragenlijst duurt vijf tot tien minuten. Het berekenen van de score duurt hooguit twee minuten, of gebeurt automatisch indien digitaal afgenomen. De score geeft aan of er mogelijk sprake is van een vermoeden van een LVB (het is dus geen diagnose).

Het proces gaat als volgt:

1. Een medewerker stelt 14 vragen aan een persoon.

2. De antwoorden worden op een formulier ingevuld.

3. De score wordt berekend op basis van een vaste tabel.

4.  Als uit de uitkomst van de SCIL een vermoeden van LVB komt en er is een toezicht opgelegd met bijzondere voorwaarden, dan wordt er verdiepingsdiagnostiek aangevraagd bij een GGZ instelling. Bij twijfel door de reclasseringswerker over de uitkomst van de SCIL kan er ook verdiepingsdiagnostiek aangevraagd worden. 

Leverancier

De SCIL is ontwikkeld door de volgende wetenschappers: Hendrien Kaal, Henk Nijman en Xavier Moonen en wordt uitgegeven door Hogrefe Uitgevers. Hogrefe Uitgevers is een wetenschappelijke uitgever.