Analyse aan de Poort (bij aangiften inkomstenbelasting)

Belastingdienst

Jaarlijks ontvangt de Belastingdienst meer dan 10 miljoen aangiften inkomstenbelasting, die binnen drie jaar definitief moeten worden vastgesteld. Daarom gebruikt de Belastingdienst een algoritme om aangiften met daarin mogelijke vergissingen te ontdekken.

Laatst gewijzigd op 1 mei 2025 om 16:57 | Publicatiestandaard 1.0

• Publicatiecategorie: Impactvolle algoritmes
• Impacttoetsen: Veld niet ingevuld.
• Status: In gebruik

Algemene informatie

Thema

Overheidsfinanciën

Begindatum

2019

Contactgegevens

[e-mail]

Link naar publiekspagina

https://over-ons.belastingdienst.nl/onderwerpen/omgaan-met-gegevens/algoritmeregister/

Link naar bronregistratie

https://over-ons.belastingdienst.nl/onderwerpen/omgaan-met-gegevens/algoritmeregister/

Verantwoord gebruik

Doel en impact

Jaarlijks ontvangt de Belastingdienst meer dan 10 miljoen aangiften inkomstenbelasting, die binnen drie jaar definitief moeten worden vastgesteld.

Daarom gebruikt de Belastingdienst een algoritme om aangiften met daarin mogelijke vergissingen door burgers te ontdekken. Dat gebeurt met relevante gegevens die al bij de Belastingdienst bekend zijn en de gegevens die door de belastingplichtige in de aangifte zijn opgenomen.

De Belastingdienst herstelt deze vergissingen in aangiften inkomstenbelasting in een vroeg stadium in contact met burgers. Door dit herstel heeft een burger sneller duidelijkheid met een definitieve aanslag inkomstenbelasting met daarbij een juist verzamelinkomen.

Afwegingen

Voor burgers is het van belang dat de aangifte inkomstenbelasting snel en zorgvuldig wordt behandeld. Het algoritme kan de Belastingdienst daarbij ondersteunen.

Het algoritme draagt bij aan het systematisch en nauwkeurig ontdekken van vergissingen in aangiften inkomstenbelasting.

Vergissingen van burgers kunnen grote invloed hebben op een aanslag inkomstenbelasting met betalings- en schuldenproblematiek tot gevolg.

Dit algoritme heeft een dienstverlenend karakter door het herstel van mogelijke vergissingen gemaakt door burgers en het voorkomen van onnodige betalings- en schuldenproblematiek bij hen.

Het algoritme bepaalt de mogelijke vergissing op basis van de relevante gegevens. Een inhoudsdeskundige controleert deze vergissing. Het alternatief is dat een medewerker bij alle aangiften de relevante gegevens handmatig moet verzamelen en beoordelen. Dit zou het proces foutgevoeliger maken en minder efficiënt.

Menselijke tussenkomst

Menselijke tussenkomst in de context van de Belastingdienst houdt in dat een bevoegde en deskundige medewerker een wezenlijke rol speelt in de besluitvorming.

Bij de werking van het algoritme is sprake van menselijke tussenkomst. Het algoritme bepaalt het advies op basis van de relevante gegevens. Een inhoudsdeskundige controleert dit advies.

Risicobeheer

Een risico bij dit algoritme is dat een aangifte ten onrechte wordt aangemerkt als mogelijk onjuist, waardoor een burger onterecht extra controle ervaart of vertraging oploopt in de afhandeling.

Daarnaast bestaat het risico dat een vergissing onopgemerkt blijft, waardoor een foutieve aanslag wordt opgelegd. Dit kan leiden tot financiële gevolgen voor de burger, zoals betalingsproblemen of latere correcties.

Deze risico’s worden gemitigeerd door:

• het gebruik van zorgvuldig opgestelde selectieregels, gebaseerd op wet- en regelgeving en ervaring,
• het feit dat iedere mogelijke vergissing altijd wordt gecontroleerd door een inhoudsdeskundige, en,
• regelmatige evaluatie en bijstelling van de werking van het algoritme.

Wettelijke basis

1. Algemene wet inzake rijksbelastingen: 
2. Algemene wet bestuursrecht: 
3. Algemene verordening gegevensbescherming: 
4. Uitvoeringswet algemene verordening gegevensbescherming: 
5. Wet op de Loonbelasting 1964:
6. Wet Inkomstenbelasting 2001:
7. Wet algemene bepalingen burgerservicenummer:
8. Archiefwet 1995: 

Links naar wettelijke basis

• Algemene wet inzake rijksbelastingen: : https://wetten.overheid.nl/BWBR0002320/
• Algemene wet bestuursrecht: : https://wetten.overheid.nl/BWBR0005537/
• Algemene verordening gegevensbescherming: : https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32016R0679
• Uitvoeringswet algemene verordening gegevensbescherming: : https://wetten.overheid.nl/BWBR0040940/
• Wet op de Loonbelasting 1964:: https://wetten.overheid.nl/BWBR0002471/
• Wet Inkomstenbelasting 2001:: https://wetten.overheid.nl/BWBR0011353/
• Wet algemene bepalingen burgerservicenummer:: https://wetten.overheid.nl/BWBR0022428/
• Archiefwet 1995: : https://wetten.overheid.nl/BWBR0007376/

Toelichting op impacttoetsen

Het gebruik van de gegevens dient te worden getoetst aan de AVG.

De AVG schrijft voor dat er niet meer gegevens gebruikt mogen worden dan noodzakelijk is. Dat heet dataminimalisatie. De Belastingdienst onderzoekt regelmatig of de gebruikte gegevens nog nodig zijn en dus gebruikt mogen worden.

Werking

Gegevens

1. Aangiftegegevens inkomstenbelasting
2. Bedrijfsgegevens
3. Inkomsten van derden
4. Loon-, pensioen en uitkeringsgegevens
5. Persoonsgegevens

Links naar gegevensbronnen

• Aangiftegegevens inkomstenbelasting: Belastingdienst
• Bedrijfsgegevens: Kamer van Koophandel (KvK)
• Inkomsten van derden: Opdrachtgevers of uitbetalers
• Loon-, pensioen en uitkeringsgegevens: Werkgevers, uitkeringsinstanties en pensioenuitvoerders
• Persoonsgegevens: Basisregistratie Personen (BRP)

Technische werking

Het algoritme bestaat uit vaste selectieregels die zijn opgesteld door inhoudsdeskundigen op basis van wet- en regelgeving en fiscale expertise.

Zodra een aangifte inkomstenbelasting binnenkomt, vergelijkt het algoritme de ingevulde gegevens van de burger met gegevens die al bij de Belastingdienst beschikbaar zijn. Op basis daarvan beoordeelt het of er mogelijk sprake is van een vergissing.

Als een mogelijke vergissing wordt gesignaleerd, genereert het algoritme een signaal voor verdere beoordeling. Deze signalen worden vervolgens beoordeeld door een inhoudsdeskundige. Het algoritme zelf past geen correcties toe; het ondersteunt alleen in de detectie van mogelijke fouten.

Het algoritme is niet zelflerend en ontwikkelt zich niet tijdens gebruik. De regels worden periodiek geëvalueerd en waar nodig aangepast.

Leverancier

Het algoritme is door medewerkers van de Belastingdienst ontwikkeld en wordt ook intern onderhouden.