SSA (Static, Stable en Acute)

Stichting Leger des Heils Jeugdbescherming & Reclassering

De Static/Stable/Acute (SSA) is een combinatie van statische en dynamische instrumenten om het risico in te schatten van toekomstig seksueel en gewelddadig delictgedrag bij plegers van seksuele misdrijven. De combinatie wordt door de reclassering o.a. gebruikt om de intensiteit van toezicht en begeleiding bij terugkeer in de samenleving te bepalen en het evalueren van voortgang in het traject.

Laatst gewijzigd op 15 december 2025 om 11:15 | Publicatiestandaard 1.0

• Publicatiecategorie: Impactvolle algoritmes
• Impacttoetsen: Veld niet ingevuld.
• Status: In gebruik

Algemene informatie

Thema

Recht

Begindatum

2018-04

Contactgegevens

[e-mail]

Verantwoord gebruik

Doel en impact

Om het risico van toekomstig seksueel en gewelddadig delictgedrag bij plegers van seksuele misdrijven in te kunnen schatten, wordt bij de reclassering gebruik gemaakt van de Static 99r/Stable 2007/Acute 2007 (SSA). Het gebruik van dit instrument wordt alleen ingezet door reclasseringswerkers die hiervoor getraind zijn en de training met een certificaat hebben afgerond. De SSA combinatie kan gebruikt worden om te bepalen of, en zo ja welke, interventies de reclassering nodig acht om het recidiverisico te beïnvloeden, te beheersen, en bij te dragen aan het resocialiseren van de cliënt. Daarnaast is de SSA combinatie van waarde bij het bepalen van doelen en intensiteit van toezicht en begeleiding van de cliënt en het evalueren van voortgang gedurende het reclasseringstraject. De instrumenten worden daarom zowel in de adviesfase als tijdens toezicht ingezet. De drie instrumenten zijn van oorsprong Canadees en in 2014 in het Nederlands vertaald.

De reclasseringsorganisaties in Nederland maken allemaal gebruik van de SSA. Het gaat daarbij om de instellingen van Stichting Verslavingsreclassering GGZ, Reclassering Nederland en Stichting Leger des Heils Jeugdbescherming & Reclassering.

Afwegingen

Uit onderzoek blijkt dat een inschatting op basis van de uitkomsten van een wetenschappelijk instrument gecombineerd met de inschatting van de professional beter is dan de inschatting enkel gebaseerd op de ervaring van de professional. Het rekenmodel achter de recidivecijfers is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek naar invloedsfactoren op recidive. De uitkomst van de SSA is niet leidend in de uiteindelijke risicoinschatting, het advies dat gegeven wordt en het handelen van de reclasseringswerker. Het model ondersteunt het professioneel oordeel.

STATIC-99R

Het inschatten van het recidiverisico van plegers van een seksueel misdrijf is van groot maatschappelijk belang. Een goede inschatting voorkomt nieuwe slachtoffers. Met de STATIC-99R kan een inschatting gemaakt worden van het recidiverisico van een persoon die een seksueel misdrijf gepleegd heeft. De STATIC-99R heeft internationaal een brede wetenschappelijke basis en wordt samen met de STABLE-2007 en de ACUTE-2007 breed gebruikt binnen de justitiële keten.

STABLE-2007

Het begeleiden en behandelen van plegers van seksuele misdrijven brengt grote uitdagingen met zich mee. De STABLE-2007 biedt handvatten voor het opstellen van een begeleidingsplan. Het instrument meet de dynamische risicofactoren bij plegers van een seksueel misdrijf. Dit zijn factoren die kunnen veranderen over de tijd en waarmee gewerkt kan worden samen met de cliënt om te komen tot gedragsverandering en daarmee het beheersen van mogelijke risico's. Het zijn de factoren die input geven aan bijvoorbeeld het toezichtsplan. Het effectief behandelen van dynamische risicofactoren vermindert de recidivekans en vergroot daarmee de maatschappelijke veiligheid.

ACUTE-2007

Het houden van toezicht op mensen die een seksueel misdrijf hebben gepleegd is van groot belang bij het voorkomen van recidive. Dit is een taak die door de rechter opgelegd kan worden aan de reclassering. Een belangrijke vraag tijdens het toezicht iswanneer de begeleiding meer of juist minder intensief moet zijn. De ACUTE-2007 helpt bij het bepalen van deze intensiteit.

Menselijke tussenkomst

Bij het gebruik van de SSA is er altijd sprake van betekenisvolle menselijke tussenkomst. Zo maakt de professional altijd de uiteindelijke keuze voor de risico-inschatting en het meest passende advies en interventies voor de cliënt. Het gaat niet alleen om de uitkomst van de SSA, de reclasseringsmedewerker beantwoordt ook vragen op alle andere leefgebieden die mogelijk beschermend of risicoverhogend kunnen werken en komt uiteindelijk - alles overziend - tot een afgewogen oordeel van het risico op recidive.

Alleen medewerkers getraind in en gecertificeerd voor het gebruiken van de SSA mogen werken met de combinatie van instrumenten. Bij het gebruik van de instrumenten dient altijd gebruik gemaakt te worden van de handleiding van het instrument. Medewerkers interpreteren en onderbouwen zelf het recidiverisico op basis van een totaalscore die uit de instrumenten naar voren komt met behulp van tabellenboeken die horen bij het instrument.

Tijdens de opleiding is ook aandacht voor het interpreteren van resultaten, verslagleggen alsook het feit dat een risicotaxatie een inschatting is waarbij men kenmerken van een individu afzet tegen een groepsgemiddelde van een groep personen met vergelijkbare kenmerken.

De professional maakt altijd de uiteindelijke keuze voor de individuele risico-inschatting en het meest passende advies voor de cliënt en volgt niet automatisch de score volgens het instrument. Hierbij wordt ook overleg met collega's gevoerd (vier-ogenprincipe). De keuze wordt onderbouwd waarbij de verschillende overwegingen besproken en beschreven worden (waaronder het gebruikte risicotaxatiemodel én alle andere relevante informatie die in het onderzoek naar voren gekomen is).

Risicobeheer

Alleen getrainde en gecertificeerde medewerkers mogen de instrumenten en bijbehorende materialen gebruiken en toepassen. Bij het toepassen van de instrumenten moet gebruik gemaakt worden van de handleidingen die verkregen worden na het voltooien van de opleiding. De trainingen SSA worden in Nederland verzorgd door platform seksuologie. Meer informatie over de training is te vinden in hun flyer (via https://dfzs.nl/files/pfs-flyer-04-2024.pdf). Deze training is onderdeel van een uitgebreidere leergang die aanvangt met een training werken met plegers van seksuele misdrijven.

Er zijn contra-indicaties voor het gebruik van de instrumenten. Zo zijn de SSA ontwikkeld voor gebruik bij volwassen mannelijke plegers (18 jaar of ouder) die zijn aangeklaagd of veroordeeld voor ten minste één seksueel (of seksueel gemotiveerd) delict tegen een kind of niet-instemmende volwassene. Om het risico te minimaliseren dat de instrumenten toegepast worden op personen voor wie het niet bedoeld is, mogen alleen gecertificeerd medewerkers de instrumenten toepassen en wordt het meerogenprincipe gehanteerd.

De resultaten van de SSA worden getoond in de bijlage van het adviesrapport dat naar de cliënt (de verdachte of veroordeelde), de officier van justitie en rechter gaat. Op deze manier is het voor iedereen duidelijk en transparant met welke instrumenten de reclassering heeft gewerkt en waarop het advies van de reclassering is gebaseerd. Om te voorkomen dat andere mensen de resultaten verkeerd interpreteren, staat in het rapport de beschrijving van de totstandkoming van het advies, een duidelijke onderbouwing van het advies en ook hoe de uitkomst van instrumenten zoals de SSA daarin is meegewogen.

Via kenniskringen en contact met het Platform Forensische Seksuologie worden ontwikkelingen rond het instrument in de gaten gehouden en eventuele actualisaties doorgevoerd.

Wettelijke basis

De grondslag voor het gebruik van risicotaxatieinstrumenten door de reclassering ligt in hun wettelijke taken. De wettelijke taken advies en toezicht zijn hiervoor relevant en liggen vast in verschillende artikelen in onder andere het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering. Hieronder wordt per taak een opsomming van de relevante wetsartikelen gegeven. Onder verwijzing wettelijke basis staat een link opgenomen naar de belangrijkste artikelen.

Advies:

De grondslag voor de verwerking van de persoonsgegevens van cliënten (verdachten en veroordeelden) ten behoeve van de adviestaak is gelegen in een wettelijke verplichting (artikel 6 lid 1 sub c AVG) en/of de vervulling van een publiekrechtelijke taak (artikel 6 lid 1 sub e AVG) in samenhang met onder andere de volgende artikelen

Reclasseringsregeling 1995: artikelen 8 lid 1 sub a, 9 en 10;

Wetboek van Strafvordering: artikelen 63 lid 6, 147, 177 lid 2, 310, 6:2:12 lid 2, 6:6:23a lid 3, 6:6:23c lid 3;

Wetboek van Strafrecht: artikelen 38m lid 4, 38z lid 2; 

Wet overdracht tenuitvoerlegging strafvonnissen: artikel 19 lid 1;

Penitentiaire Beginselenwet: artikel 18a

Penitentiaire Maatregel, artikel 7 lid 2

Besluit forensische zorg: artikel 6.2a lid 2 sub d (advies vormgeving toezicht in het kader van artikel 43 lid 4 Pbw)

Toezicht:

De grondslag voor de verwerking van de persoonsgegevens van cliënten (verdachten en veroordeelden) voor het houden van toezicht en begeleiding door de reclassering is gelegen in een wettelijke verplichting (artikel 6 lid 1 sub c AVG) en/of de vervulling van een publiekrechtelijke taak (artikel 6 lid 1 sub e AVG) in samenhang met

Reclasseringsregeling 1995: artikelen 8 lid 1 sub b, 11 en 12;

Wetboek van Strafrecht: artikelen 14c lid 3 onder b jo lid 6, 38 lid 2, 77z lid 3 sub b, 77aa lid 3;

Wetboek van Strafvordering: artikelen 80, 167 lid 2, 6:2:11 lid 2 sub b, 6:3:12 lid 3, 6:3:14, 6:6:10, 6:6:19 en 6:6:23b

Gratiewet: artikel 15 lid 1;

Penitentiaire Beginselenwet: artikelen 4 en 43 lid 4;

Penitentiaire maatregel: artikelen 8 en 9;

Beginselenwet verpleging ter beschikking gestelden: artikel 51 lid 2;

Reglement verpleging ter beschikking gestelden: artikelen 59 tot en met 61, 68 tot en met 70;

Besluit forensische zorg: artikel 2.7;

Besluit tenuitvoerlegging strafrechtelijke beslissingen: artikelen 3:1 tot en met 3:5.

Hieronder staat een verwijzing opgenomen naar een aantal van de belangrijkste wetsartikelen:

Links naar wettelijke basis

• Reclasseringsregeling 1995: https://wetten.overheid.nl/BWBR0007120/2019-06-26#Hoofdstuk3
• Art. 147 WvSv: https://wetten.overheid.nl/BWBR0001903/2025-07-01#BoekTweede
• Artikel 6:2:12 WvSv: https://wetten.overheid.nl/jci1.3:c:BWBR0001903&boek=6&hoofdstuk=2&titeldeel=Tweede&artikel=6:2:12&z=2025-07-01&g=2025-07-01
• Artikel 14c WvSr: https://wetten.overheid.nl/jci1.3:c:BWBR0001854&boek=Eerste&titeldeel=II&artikel=14c&z=2025-07-01&g=2025-07-01

Toelichting op impacttoetsen

DPIA (Data Protection Impact Assessment ) wordt uitgevoerd.

Werking

Gegevens

De Static-99R bevat 10 relatief eenvoudig te scoren overwegend statische variabelen, die betrekking hebben op leeftijd, eerder gepleegde (seksuele) delicten, eerdere veroordelingen, slachtoffereigenschappen en of iemand samengewoond heeft ooit.

De Stable bevat 12 dynamische variabelen met betrekking tot sociale contacten en sociale interacties, impulsief gedrag, probleemoplossend vermogen, betrokkenheid bij of identificatie met anderen en vragen gericht op seksueel gedrag.

De Acute bestaat uit 7 vragen die betrekking hebben op sociale steun, middelenmisbruik, emotionele staat en seksuele preoccupatie.

Technische werking

De SSA zijn ingebouwd in de digitale werkomgeving van de reclassering. Hierin worden vragen beantwoord en totaalscores berekend. Inschattingen met betrekking tot recidiverisico maakt de professional zelf met behulp van deze totaalscore en de bijbehorende tabellenboeken. Uitkomsten hiervan worden onderbouwd geregistreerd.

De Static-99R bevat 10 relatief eenvoudig te scoren overwegend statische variabelen. De totaalscore is de optelsom van de items en de totaalscores zijn onderverdeeld in de nominale risicocategorieën laag, laag-matig, matig-hoog en hoog. Die totaalscore kan door de medewerker in een tabel vergeleken worden met de juiste normgroep en op basis daarvan wordt het bijbehorende recidiverisico weergegeven.

De Stable-2007 bevat 12 dynamische variabelen (plus 1 extra item voor plegers met slachtoffers onder de 14 jaar). Deze kunnen beantwoord worden door middel van onder andere gesprekken met de cliënt zelf. In de handleiding van de Stable-2007 vinden medewerkers informatie over de achtergrond van de vragen. Tevens staan hier voorbeeld interviewvragen in vermeld. De totaalscore die weergegeven wordt is de optelsom van de items en de totaalscores zijn onderverdeeld in de risicocategorieën laag, matig en hoog. Op basis van deze score kan de begeleidingsfocus bepaald worden en kan het toezichtplan geëvalueerd worden. Het instrument wordt gebruikt in combinatie met de STATIC-99R.

De Acute-2007 bevat 7 acuut dynamische variabelen. Het instrument helpt bij het stellen van prioriteiten in de (zeer) nabije toekomst. In de scorehandleiding staan voorbeelden van gedragsobservaties en vragen die tijdens het contact met de pleger aan bod kunnen komen. De scores op de items worden opgeteld en geven een indicatie voor de benodigde intensiteit van het toezicht op dat moment. Het instrument wordt gebruikt in combinatie met de STATIC-99R en de STABLE-2007. 

Leverancier

De drie instrumenten zijn van oorsprong Canadees en in 2014 in het Nederlands vertaald. Platform voor Forensische Seksuologie is de leverancier: https://platformforensischeseksuologie.nl/