J SOAP-D III (Juvenile Sex Offender Assessment Protocol- Dutch version III)

Raad voor de Kinderbescherming

In strafonderzoeken waarbij sprake is van een zedendelict of van seksueel grensoverschrijdend gedrag door de jeugdigen (12-18 jaar), wordt (in aanvulling op de instrumenten van het LIJ) de J-SOAP D (versie III) gebruikt. Met de J-SOAP D wordt een inschatting gemaakt van het risicoprofiel en het recidiverisico op zeden.

Laatst gewijzigd op 3 december 2025 om 13:11 | Publicatiestandaard 1.0

• Publicatiecategorie: Impactvolle algoritmes
• Impacttoetsen: Veld niet ingevuld.
• Status: In gebruik

Algemene informatie

Thema

Recht

Begindatum

2016

Contactgegevens

[e-mail]

Verantwoord gebruik

Doel en impact

Doel:

Het J‑SOAP helpt professionals om op een gestructureerde en objectieve wijze risicofactoren bij jeugdigen (12-18 jaar) die worden verdacht van het plegen van een seksueel misdrijf te beoordelen en op basis daarvan een passend advies te geven voor een straf en/of hulpverlening.

Impact:

Het instrument draagt bij aan het opstellen van een advies van de RvdK voor een straf en/of hulp, het bepalen van de mate van toezicht en het monitoren van risicoveranderingen. Dit ondersteunt de missie van de Raad voor de Kinderbescherming om de veiligheid en het welzijn van kinderen te waarborgen.

Afwegingen

Het J‑SOAP-D biedt een standaardmethode voor het meten van risico’s, maar de interpretatie van de scores vraagt om deskundige inbreng.

De resultaten mogen niet als enige beslissingsgrondslag dienen. Klinische en contextuele informatie (bijvoorbeeld uit dossieronderzoek en interviews) moet altijd worden meegenomen in de beoordeling.

Menselijke tussenkomst

De uitkomsten van het J‑SOAP-D worden geïnterpreteerd door ervaren en getrainde raadsonderzoekers zo nodig met hulp van ervaren gedragsdeskundigen. Zij gebruiken de scores samen met aanvullende informatie om tot een integrale risicoschatting en advies te komen.

Risicobeheer

Er zijn specifieke risico’s vastgesteld voor het gebruik van de algoritme zelf. Deze worden als volgt beheerd:

Verkeerde interpretatie:

Er bestaat een risico dat de uitkomsten van het instrument onjuist geïnterpreteerd worden, vooral wanneer gebruikers onvoldoende training hebben. Daarom is er een verplicht trainingsprogramma voor alle betrokken professionals.

Onvolledige of verouderde gegevens:

Het instrument is afhankelijk van de volledigheid en actualiteit van de gegevens (bijvoorbeeld cliëntdossiers, politie- en gerechtelijke registraties). Onvolledige of verouderde data kunnen leiden tot onjuiste scores. Er wordt gezorgd voor regelmatige updates en kwaliteitscontroles van de gebruikte gegevens.

Overmatige afhankelijkheid van de algoritme:

Een risico is dat beslissingen uitsluitend op basis van de J‑SOAP-scores worden genomen, zonder de benodigde aanvullende klinische en contextuele informatie. Om dit te voorkomen, moeten de scores altijd worden geïnterpreteerd in combinatie met andere relevante informatie en overleg tussen deskundigen.

Onvoldoende evaluatie en actualisatie:

Als het instrument niet periodiek wordt geëvalueerd en geactualiseerd, kan dit de validiteit en betrouwbaarheid op lange termijn negatief beïnvloeden. Er zijn daarom evaluatie- en updateprocedures ingesteld om de effectiviteit en relevantie te waarborgen.

Implementatiefouten:

Fouten in de toepassing van het instrument, zoals inconsistent gebruik tussen professionals, vormen een risico. Daarom zijn er duidelijke richtlijnen en procedures opgesteld voor de implementatie en het toezicht op het gebruik van J‑SOAP binnen de Raad voor de Kinderbescherming.

Wettelijke basis

De grondslag voor het gebruik van J-SOAP door de RvdK ligt in zijn wettelijke taken. De taken die gelden bij het gebruik van J-SOAP liggen vast in het Wetboek van strafrecht (Sr) en in het Wetboek van Strafvordering (Sv). De adviestaak bij een gedragsbeïnvloedende maatregel staat beschreven in artikel 77w, lid 2 Sr, de adviestaak bij inverzekeringstelling en vroeghulp staat beschreven in artikel 490 Sv en de adviestaak in strafzaken van jeugdigen staat beschreven in de artikelen 494/494a/498 Sv. Hieronder staan hyperlinks naar de wetsartikelen in de bovengenoemde volgorde.

Links naar wettelijke basis

• Artikel 77w Wetboek van Strafrecht: https://wetten.overheid.nl/jci1.3:c:BWBR0001854&boek=Eerste&titeldeel=VIII_A&artikel=77w&z=2023-10-01&g=2023-10-01
• Artikel 490 Wetboek van Strafvordering: https://wetten.overheid.nl/jci1.3:c:BWBR0001903&boek=Vierde&titeldeel=II&afdeling=Tweede&artikel=490&z=2023-10-01&g=2023-10-01
• Artikelen 494/494a/498 Wetboek van Strafvordering: https://wetten.overheid.nl/jci1.3:c:BWBR0001903&boek=Vierde&titeldeel=II&afdeling=Tweede&artikel=494&z=2023-10-01&g=2023-10-01

Toelichting op impacttoetsen

Op basis van de richtlijnen van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) is een DPIA alleen verplicht wanneer een gegevensverwerking waarschijnlijk een hoog risico inhoudt voor de rechten en vrijheden van betrokkenen. In dit geval is een DPIA niet noodzakelijk, om de volgende redenen:

1.   Het algoritme verwerkt geen (directe of indirecte) persoonsgegevens, of doet dit slechts op een zeer beperkte schaal. Er worden geen unieke identifiers, gevoelige gegevens of grote hoeveelheden data verwerkt die terug te herleiden zijn tot individuen;

2.   Het algoritme wordt niet gebruikt om geautomatiseerde besluiten te nemen die rechtsgevolgen hebben of aanzienlijke impact kunnen hebben op betrokkenen (zoals profilering, selectie of uitsluiting);

3.   Er is geen sprake van systematische observatie of profilering van gedrag, locatie of andere kenmerken van individuen;

4.   Het algoritme introduceert geen structurele risico’s op ongerechtvaardigde discriminatie of uitsluiting van bepaalde groepen mensen;

5.   Het algoritme wordt slechts binnen een gecontroleerde omgeving gebruikt, zonder structurele risico’s voor een grote groep betrokkenen.

Werking

Gegevens

Het instrument maakt gebruik van gegevens afkomstig uit:

• Cliëntdossiers
• Politie- en gerechtelijke registraties
• Klinische evaluaties

Technische werking

Het J‑SOAP-instrument bestaat uit 28 vragen. Voor elke vraag geeft de beoordelaar een score tussen 0 en 2. Dat betekent:

• 0: Het risico komt niet voor.
• 1: Het risico komt in beperkte mate voor.
• 2: Het risico komt duidelijk voor.

De scores voor alle 28 vragen worden bij elkaar opgeteld. Het totaal kan maximaal 56 punten zijn (28 x 2). Dit totaal wordt omgezet in een percentage. Dat percentage geeft aan hoeveel risico er aanwezig is. Zo kan men snel zien of een jongere extra hulp of strenger toezicht nodig heeft.

Leverancier

Het J‑SOAP-instrument is ontwikkeld door: Dr. Robert A. Prentky (Ph.D.), Fairleigh Dickinson University en het Justice Resource Institute. Dr. Sue Righthand (Ph.D.), University of Maine.