Risico Taxatie Instrument Jeugdstrafrecht (Ritax)

De RvdK geeft een strafadvies aan de officier van justitie en de kinderrechter voor jongeren van 12 tot 18 jaar oud. De RvdK gebruikt het Landelijk Instrumentarium Jeugdstrafrechtketen (LIJ), waarvan de Ritax een onderdeel is, bij het onderzoek om het meest passende strafadvies voor de jongere te geven. De onderzoeker van de RvdK praat met de jongere, ouders en vaak met school. Met deze informatie wordt een vragenlijst ingevuld. De RvdK maakt een rapport waarin de uitkomsten van de Ritax en het advies staat. Dit rapport krijgt de jongere, de ouders, de kinderrechter en de officier van justitie.

Uit onderzoek blijkt dat een inschatting op basis van de uitkomsten van een wetenschappelijk instrument beter is dan de inschatting enkel gebaseerd op de ervaring van de onderzoeker. Het rekenmodel achter de recidivecijfers is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek naar invloedsfactoren bij jongeren op recidive. De uitkomst van de Ritax, samen met de mening van de onderzoeker, leidt tot het strafadvies.

Bij het gebruik van de Ritax is er altijd sprake van menselijke tussenkomst. De onderzoeker van de RvdK controleert de uitkomst van de Ritax en kijkt of deze overeenkomt met de eigen indruk van de jongere. De onderzoeker maakt, in overleg met een collega ('4 ogen-principe'), de uiteindelijke keuze voor het meest passende strafadvies voor de jongere.

De effectiviteit van de Ritax wordt regelmatig wetenschappelijk getoetst. De uitkomsten van deze toetsen worden gecontroleerd door een onafhankelijke wetenschappelijke commissie. De Ritax wordt alleen gebruikt door bevoegde, getrainde medewerkers. Alleen betrokken medewerkers van de RvdK kunnen in het systeem kijken naar de uitkomsten van de Ritax. Indien nodig worden deze uitslagen gedeeld met justitiële organisaties zoals jeugdreclassering en Justitiële Jeugdinrichtingen. Dit vanwege de privacy van de jongere. 

De grondslag voor het gebruik van Ritax door de RvdK ligt in hun wettelijke taken. De taken die gelden bij het gebruik van Ritax liggen vast in het Wetboek van strafrecht (Sr) en in het Wetboek van Strafvordering (Sv). De adviestaak bij een gedragsbeïnvloedende maatregel staat beschreven in artikel 77w, lid 2 Sr, de adviestaak bij inverzekeringstelling en vroeghulp staat beschreven in artikel 490 Sv en de adviestaak in strafzaken van jeugdigen staat beschreven in de artikelen 494/494a/498 Sv. Hieronder staan hyperlinks naar de wetsartikelen in de bovengenoemde volgorde.

DPIA, in 2024 wordt een IAMA uitgevoerd.

Bij de Ritax worden alle vragen ingevuld door een bolletje aan te klikken. Bij alle antwoorden horen punten. De Ritax telt alle punten bij elkaar op. Deze punten worden toegewezen aan risicogroepen. De antwoordcategorieën van de meeste vragen hebben een schaal die loopt van geen risico tot en met veel risico. De keuze voor de puntentelling is wetenschappelijk onderbouwd. Met uitgebreide analyses is bepaald wanneer de jongere per onderwerp in heel laag/laag/midden/hoog/heel hoog risico of bescherming valt. De uitkomst wordt zichtbaar gemaakt in een schema waarbij de risicofactoren en beschermende factoren met rood en groen worden weergegeven per onderwerp. De Ritax kijkt met de beschermende- en risicofactoren van de jongere welke straf het beste zou passen, bijvoorbeeld een leerstraf of begeleiding door de jeugdreclassering. De onderzoeker van de RvdK beslist welke straf uiteindelijk wordt geadviseerd.